Vài năm gần đây người Việt vào Úc theo dòng visa đầu tư kinh doanh (còn gọi visa 188) khá đông. Bên cạnh một số bác “cười tươi”, lấy xong giấy tờ còn rất nhiều chú bác khác “khóc ròng”, mất rất nhiều tiền mà không thấy giấc mơ Úc đâu.

Có PR, quốc tịch rồi thì sao nữa, liệu đã thực sự cười được chưa? Mình chưa thấy bác nào làm ăn thành công cả. Nghịch ngợm chỉ tổ mất tiền, nghịch nhiều mất nhiều, nghịch ít mất ít, khôn nhất là không làm gì nhưng không lẽ sang đây chỉ để ăn nhậu, đánh tá lả và để tránh nhập kho?

Có bác kể, thuê thằng Tây lương cao mà nó không chịu làm. Thật ra doanh nhân ta điều hành nhân viên người Việt còn chưa nổi chứ đừng nói nhân viên Tây. Đó còn chưa kể đến đối tác kinh doanh, nghe nói mấy câu là biết trên cung trăng rơi xuống rồi thì ngu gì người ta không lừa.

Theo mình một nguyên nhân quan trọng của thất bại là kỹ năng giao tiếp còn yếu. Không chỉ doanh nhân mà còn quan chức nữa. Ở nhà thì hét ra lửa sang đây như mấy thằng tâm thần ngẩn ngơ. Tướng đi, tướng ngồi đã thấy dễ ghét, mở mồm ra thì kinh hoàng luôn, không thấy khôn ngoan ở đâu mà nói toàn những thứ ngu xuẩn.

Nhưng không thể nói các quan chức, doanh nhân giao tiếp kém cỏi, ngược lại, họ từ giỏi đến rất giỏi thì mới thành công ở trong nước được. Vấn đề kiểu cách của họ chưa phù hợp với kiểu Úc.

Mới qua Úc, ai cũng rất nhớ nhà. Mình cũng vậy, tối ngồi viết thư, sáng sớm trước giờ học tranh thủ ra bưu điện bỏ. Gặp một bà tây sồn sồn đi ngược chiều, bả chào “good morning”, kèm theo cái mỉm cười. Mình quay lại nhìn, cả con đường dài chỉ có hai người, vậy là bả cười với mình rồi!

Mình nghĩ bụng chắc bả thấy mình đẹp trai quá nên tính “cua” đây chứ có quen biết gì đâu. Nhưng sau mới biết người Úc luôn chào nhau kể cả người không quen, đó là cái mà người mới qua sẽ lấy làm lạ.

Sau gần 30 năm sống và tiếp xúc nhiều với tụi tây, mình chỉ có thể khám phá ra rằng suy nghĩ của tây và ta khác nhau rất nhiều. Cụ thể, về môn khoa học tâm lý, chúng nó đi trước chúng ta một quãng đường dài.

Trong giao tiếp, nguyên tắc quan trọng nhất là phải “lịch sự”, nghĩa là tôn trọng người đối thoại. Một quy luật khác, để cuộc giao lưu khỏi nhàm chán thì nhiều người muốn tỏ ra hài hước. Hai điều này mâu thuẫn với nhau vì nếu đùa thì người ta lại cho rằng thiếu nghiêm túc và coi thường người khác, vậy mới khó.

Trong lễ tang bố mình, cựu Tổng thống George H Bush thì một cựu tổng thống khác, ông George W Bush khi lên phát biểu đã pha trò làm mọi người cười ầm cả lên mà không ai cảm thấy bất kính. Đó chính là sự tinh tế về nghệ thuật giao tiếp.

Tất nhiên, muốn giao tiếp tốt, không có cách nào khác, phải thấu hiểu người đang đối thoại và điều đó đòi hỏi rất nhiều kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm. Thực tế cho thấy, người học giỏi chưa chắc đã thành công, còn người giao tiếp giỏi thì nếu không 100% thì 99% sẽ thành công.

Bài viết này có thòng chữ “trao đổi” vì mình không dám tự nhận là giao tiếp giỏi. Những điều mình viết ra chắc chắn còn nhiều thiếu sót, mong được mọi người chỉ giáo. “Ai nghe lời, người đó là học trò, còn người chỉ được cái sai thì đáng làm thầy”.

Mình đã nói vui rằng mình làm “nghề đụng”, nếu quả thật có nghề đó thì đó là nghề cần rất nhiều khả năng giao tiếp. Đáng tiếc, không có trường lớp nào dạy được môn này và chỉ có thể học thông qua cuộc sống.

Có lẽ người Úc giỏi giao tiếp vì họ bước vào môi trường việc làm từ rất sớm. Theo luật pháp, 14 tuổi là bắt đầu được đi làm, thậm chí có những đứa trẻ đi làm sớm hơn như cháu thứ hai nhà mình. Đi làm, các cháu được va chạm với khách hàng, đồng nghiệp và cấp quản lý.

Đi học rất khó bị đuổi học, nhưng đi làm thì phải chèo chống nhiều mới giữ được việc, xa hơn còn được thăng tiến lên các bậc thang của chức vụ và quyền lợi. Câu chuyện dậy rất nhiều và các đương sự cũng được học hỏi rất nhiều, trở thành những kỹ năng giao tiếp ngấm vào máu từ khi còn rất trẻ.

Ở tuổi bây giờ, mình không có mưu sự thành công gì nữa, chỉ còn hồi hộp theo dõi các bước trưởng thành của con cái.

Cre: Ngoc Quang Dang